آموزش 0 تا 100 تنظیم IP در CentOS؛ بررسی کامل برای نسخه‌های 6، 7 و 8

یکی از مهم‌ترین قدم‌های راه‌اندازی و مدیریت سرور لینوکسی، تنظیم IP است. بدون آدرس‌دهی صحیح، سرور شما نه تنها به شبکه متصل نمی‌شود، بلکه حتی نمی‌توانید از راه دور به آن وصل شوید یا خدماتی ارائه دهید. CentOS به عنوان یکی از محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکسی برای سرور، ابزارهای مختلفی برای این کار دارد که در هر نسخه کمی متفاوت است. اگر دنبال یک آموزش جامع و مرحله‌به‌مرحله برای تنظیم IP در CentOS هستید، این مقاله دقیقاً همان چیزی است که نیاز دارید.
در ادامه، به صورت خط به خط، با تصاویر دستورات و نکات مهم، روش‌های مختلف تنظیم IP در CentOS 6، 7 و 8 را بررسی می‌کنیم و به شما یاد می‌دهیم چطور مثل یک حرفه‌ای سرور خود را مدیریت کنید.

تنظیم IP در CentOS و مفاهیم پایه

چرا تنظیم IP در CentOS اهمیت دارد؟

آدرس IP هویت سرور شما در شبکه است. اگر به‌درستی تعریف نشود، سرور شما نه می‌تواند به اینترنت وصل شود و نه به دیگر سرورها دسترسی داشته باشد. همچنین بسیاری از مشکلات شبکه‌ای، ریشه در همین تنظیمات اشتباه دارد. پس یادگیری روش صحیح تنظیم IP در CentOS، برای هر مدیر سروری ضروری است.

انواع IP

• استاتیک (Static): به صورت دستی تعریف می‌شود و همیشه ثابت است.
• داینامیک (DHCP): توسط سرور DHCP به صورت خودکار اختصاص داده می‌شود و ممکن است تغییر کند.

تنظیم IP در CentOS 6

در CentOS 6 خبری از NetworkManager و ابزارهای گرافیکی نیست و همه چیز باید با ویرایش دستی فایل‌ها انجام شود.

1. پیدا کردن نام اینترفیس شبکه

ابتدا باید نام کارت شبکه را پیدا کنید. معمولاً eth0 یا eth1 است اما بهتر است با دستور زیر بررسی کنید:

ifconfig -a

یا اگر ifconfig نصب نبود:

ip addr

خروجی را بررسی کنید و نام اینترفیس (مثلاً eth0) را یادداشت کنید.

2. ویرایش فایل تنظیمات اینترفیس

فایل تنظیمات هر اینترفیس در مسیر زیر است:

/etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-eth0

برای ویرایش، می‌توانید از ویرایشگر nano یا vi استفاده کنید:

nano /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-eth0

یا

vi /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-eth0

3. نمونه فایل تنظیمات استاتیک

تمام خطوط زیر را وارد یا اصلاح کنید:

DEVICE=eth0
BOOTPROTO=static
ONBOOT=yes
IPADDR=192.168.1.100
NETMASK=255.255.255.0
GATEWAY=192.168.1.1
DNS1=8.8.8.8
DNS2=8.8.4.4

توضیح خطوط:

• DEVICE: نام کارت شبکه
• BOOTPROTO: حالت دریافت IP (static یا dhcp)
• ONBOOT: فعال شدن اینترفیس هنگام بوت
• IPADDR: آدرس IP مدنظر
• NETMASK: ماسک شبکه (مثلاً 255.255.255.0)
• GATEWAY: دروازه پیش‌فرض
• DNS1 و DNS2: سرورهای DNS

4. ذخیره و خروج

در nano:
Ctrl+O (ذخیره)، Enter، سپس Ctrl+X (خروج)
در vi:
ESC، تایپ کنید :wq و Enter

5. ریستارت سرویس شبکه

برای اعمال تغییرات:

service network restart

یا:

/etc/init.d/network restart

6. تست اتصال

برای اطمینان از صحت تنظیمات:

ping 8.8.8.8

اگر پاسخ گرفتید، تنظیمات درست است.

7. تنظیم IP داینامیک (DHCP)

اگر می‌خواهید IP به صورت خودکار تنظیم شود، کافیست BOOTPROTO را به dhcp تغییر دهید و خطوط IPADDR، NETMASK، GATEWAY را حذف یا کامنت کنید:

DEVICE=eth0
BOOTPROTO=dhcp
ONBOOT=yes

سپس سرویس شبکه را ریستارت کنید.

تنظیم IP در CentOS 7

در CentOS 7 می‌توانید هم با ویرایش دستی network-scripts، هم با ابزار nmtui و هم با nmcli تنظیمات را انجام دهید.

روش اول: ویرایش دستی فایل network-scripts

نام اینترفیس‌ها در CentOS 7 معمولاً به صورت ens33 یا enp0s3 است.
برای پیدا کردن نام اینترفیس:

ip addr

سپس فایل مربوط به اینترفیس را ویرایش کنید:

nano /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-eth0

نمونه تنظیمات:

TYPE=Ethernet
BOOTPROTO=static
NAME=ens33
DEVICE=ens33
ONBOOT=yes
IPADDR=192.168.1.101
NETMASK=255.255.255.0
GATEWAY=192.168.1.1
DNS1=8.8.8.8
DNS2=8.8.4.4

ذخیره و خروج، سپس:

systemctl restart network

یا اگر از NetworkManager استفاده می‌کنید:

systemctl restart NetworkManager

روش دوم: تنظیم IP با nmtui (محیط متنی گرافیکی)

nmtui ابزار بسیار ساده و کاربردی برای مدیریت شبکه است.

1. اجرای nmtui

nmtui

2. انتخاب “Edit a connection”

با کلیدهای جهت‌نما، گزینه “Edit a connection” را انتخاب و Enter بزنید.

3. انتخاب اینترفیس (مثلاً ens33)

روی اینترفیس موردنظر بروید و Enter بزنید.

4. وارد کردن IP استاتیک

• DHCP را غیرفعال کنید.
• آدرس IP، Netmask، Gateway و DNS را وارد نمایید. مثال:
• IPv4 Configuration: Manual
• Addresses: 192.168.1.101/24
• Gateway: 192.168.1.1
• DNS servers: 8.8.8.8,8.8.4.4

5. ذخیره و خروج

با Tab روی OK و سپس Quit بروید.

6. ریستارت سرویس شبکه

systemctl restart NetworkManager

روش سوم: تنظیم IP با nmcli (دستورات خط فرمان)

nmcli ابزاری قدرتمند و سریع برای مدیریت شبکه است.

1. مشاهده لیست کانکشن‌ها

nmcli connection show

2. ویرایش کانکشن موردنظر

برای مثال، اگر نام کانکشن ens33 است:

nmcli con mod ens33 ipv4.addresses 192.168.1.101/24
nmcli con mod ens33 ipv4.gateway 192.168.1.1
nmcli con mod ens33 ipv4.dns "8.8.8.8 8.8.4.4"
nmcli con mod ens33 ipv4.method manual

3. فعال‌سازی مجدد کانکشن

nmcli con down ens33 && nmcli con up ens33

4. تست اتصال

ping 8.8.8.8

5. تنظیم DHCP با nmcli

nmcli con mod ens33 ipv4.method auto
nmcli con down ens33 && nmcli con up ens33

تنظیم IP در CentOS 8

در CentOS 8 تقریباً مشابه CentOS 7 است، اما ابزار network-scripts به طور پیش‌فرض نصب نیست و باید از nmcli یا nmtui استفاده کنید.

روش اول: تنظیم IP با nmtui

1. نصب nmtui (اگر نبود)

yum install NetworkManager-tui

2. اجرای nmtui

nmtui

مراحل دقیقاً مانند CentOS 7 است.

روش دوم: تنظیم IP با nmcli

1. مشاهده نام اینترفیس‌ها

nmcli device status

یا:

ip addr

2. تنظیم IP استاتیک

nmcli con mod ens160 ipv4.addresses 192.168.1.102/24
nmcli con mod ens160 ipv4.gateway 192.168.1.1
nmcli con mod ens160 ipv4.dns "8.8.8.8 8.8.4.4"
nmcli con mod ens160 ipv4.method manual
nmcli con down ens160 && nmcli con up ens160

3. تنظیم DHCP

nmcli con mod ens160 ipv4.method auto
nmcli con down ens160 && nmcli con up ens160

روش سوم: ویرایش دستی فایل‌ها (در صورت نصب بودن network-scripts)

ممکن است لازم باشد بسته network-scripts را نصب کنید:

yum install network-scripts

سپس مانند CentOS 7 فایل را ویرایش کنید و سرویس NetworkManager را ریستارت کنید.

نکات تکمیلی و خطاهای رایج

• همیشه قبل از ویرایش فایل‌های شبکه، از آن‌ها بکاپ بگیرید:

• cp /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-ens33 /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-ens33.bak

• بعد از هر تغییر، حتماً سرویس شبکه را ریستارت کنید.
• اگر پس از تغییر IP ارتباط قطع شد، از کنسول مستقیم (مثلاً VNC یا VMware Console) برای رفع مشکل استفاده کنید.
• برای مشاهده وضعیت کارت شبکه:

• ip addr
  

• برای دیدن جدول روتینگ:

• ip route

• برای مشاهده وضعیت سرویس شبکه:

• systemctl status NetworkManager

  systemctl status network

   

جدول مقایسه روش‌ها

نتیجه‌گیری

در این مقاله با روش‌های مختلف تنظیم IP در CentOS آشنا شدید؛ از ویرایش دستی فایل‌ها تا ابزارهای مدرن‌تر مثل nmtui و nmcli. هر سه نسخه CentOS (6، 7 و 8) پوشش داده شد و هر مرحله با دستورات دقیق، توضیح خط به خط و نکات عملیاتی بیان شد. با رعایت این آموزش، نه تنها می‌توانید IP سرور خود را به‌درستی تنظیم کنید، بلکه در مواقع بروز خطا نیز به‌راحتی مشکل را پیدا و رفع خواهید کرد.
فراموش نکنید که تنظیم درست IP پایه و اساس هر شبکه‌ای است و بی‌دقتی در آن می‌تواند منجر به قطعی کامل سرور شود.