بررسی جامع انواع کدهای وضعیت HTTP و نقش آن‌ها در پاسخ‌دهی وب سرورها

HTTP یا پروتکل انتقال ابرمتن، اصلی‌ترین پروتکل ارتباطی برای انتقال اطلاعات در وب است. هنگام باز کردن یک صفحه وب، مرورگر درخواست اطلاعات از سرور ارسال می‌کند. سرور به این درخواست‌ها با استفاده از کدهای وضعیت HTTP پاسخ می‌دهد، که نمایانگر وضعیت درخواست هستند و مشخص می‌کنند که آیا درخواست موفقیت‌آمیز بوده یا خطایی رخ داده است. این کدها عددی سه‌رقمی هستند و شامل اطلاعات مهمی برای توسعه‌دهندگان و مدیران وب‌سایت‌ها می‌باشند.

در این مقاله به انواع کدهای وضعیت HTTP و انواع آن ها میپردازیم , این کد ها در دسته 3 رقمی تولید شده که هر کدام نشانگر موضوعی مرتبط با سرور یا کلاینت است.

کدهای وضعیت HTTP به پنج دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1. 1xx – اطلاعاتی: این کدها نشان‌دهنده آن است که درخواست دریافت شده و پردازش در حال ادامه است.
2. 2xx – موفقیت‌آمیز: این کدها به معنای موفقیت‌آمیز بودن پردازش درخواست هستند.
3. 3xx – تغییر مسیر: این کدها برای تغییر مسیر کاربر به آدرس دیگری استفاده می‌شوند.
4. 4xx – خطاهای سمت کاربر (کلاینت): این کدها نشان‌دهنده خطاهایی هستند که به دلیل درخواست نادرست کاربر رخ داده‌اند.
5. 5xx – خطاهای سمت سرور: این کدها نشان‌دهنده مشکلاتی هستند که در سمت سرور به وجود آمده‌اند.

در این مقاله به بررسی جامع هر یک از دسته‌های کدهای HTTP و تحلیل کدهای پرکاربرد در هر دسته خواهیم پرداخت. این دانش برای هر مدیر وب‌سایت و توسعه‌دهنده وب ضروری است تا بتوانند مشکلات سایت را به سرعت تشخیص داده و از تجربه کاربری بهتری برای کاربران خود اطمینان حاصل کنند.

status code 1xx

انواع کدهای وضعیت HTTP

کدهای وضعیت HTTP به‌عنوان راهی برای برقراری ارتباط بین سرور و مرورگر، نشان‌دهنده وضعیت درخواست‌های کاربر هستند و به پنج دسته اصلی تقسیم می‌شوند. دسته 1xx، یا کدهای اطلاعاتی، نشان می‌دهند که درخواست کاربر توسط سرور دریافت شده، اما پردازش هنوز کامل نشده است. این کدها معمولاً در درخواست‌های پیچیده‌تر و پروتکل‌های خاص استفاده می‌شوند تا اطمینان حاصل کنند که انتقال داده‌ها به درستی صورت می‌گیرد.

برای مثال، کد 100 Continue به مرورگر اعلام می‌کند که می‌تواند ارسال درخواست خود را ادامه دهد، و 101 Switching Protocols نشان‌دهنده تغییر پروتکل ارتباطی مانند سوئیچ به WebSocket است.

دسته 2xx کدهای موفقیت‌آمیز را شامل می‌شود و نشان‌دهنده این است که درخواست کاربر به‌درستی دریافت و پردازش شده است. کد 200 OK یکی از پرکاربردترین کدها در این دسته است و به معنای موفقیت‌آمیز بودن عملیات درخواست است. 201 Created نیز بیانگر این است که یک منبع جدید در سرور ایجاد شده است. این کدها تأیید می‌کنند که تعامل بین کاربر و سرور به‌خوبی انجام شده و سرویس به‌درستی در حال کار است. همچنین، کدهای مانند 204 No Content به این معنا هستند که درخواست پردازش شده اما سرور نیازی به ارسال محتوای جدید ندارد.

دسته 3xx برای تغییر مسیر کاربر به کار می‌رود و بیشتر در مواقعی استفاده می‌شود که منبع درخواستی به آدرس جدیدی منتقل شده است. کد 301 Moved Permanently نشان‌دهنده تغییر دائمی آدرس منبع است و برای حفظ رتبه‌بندی سئو و هدایت کاربران به آدرس جدید مفید است. 302 Found، به معنای تغییر مسیر موقت است، و 304 Not Modified نشان می‌دهد که محتوای منبع تغییری نکرده و مرورگر می‌تواند نسخه کش شده را نمایش دهد. این دسته از کدها به بهبود تجربه کاربری کمک می‌کنند و ترافیک بهینه‌ای را برای سرور به ارمغان می‌آورند، در حالی که کاربران و موتورهای جستجو به راحتی به منابع موردنظر هدایت می‌شوند.

کدهای وضعیت 1xx – اطلاعاتی

کدهای وضعیت 1xx، که به عنوان کدهای اطلاعاتی شناخته می‌شوند، به این معناست که سرور درخواست کاربر را دریافت کرده، اما هنوز پردازش به طور کامل انجام نشده است. کدهای 1xx کمتر برای کاربران نهایی قابل مشاهده هستند، چرا که بیشتر مرورگرها به صورت خودکار این پاسخ‌ها را مدیریت می‌کنند. این کدها بیشتر در ارتباطات خاص بین مرورگر و سرور و برخی کاربردهای پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مهم‌ترین کدهای دسته 1xx:

• 100 Continue: این کد به مرورگر اطلاع می‌دهد که بخشی از درخواست دریافت شده و سرور درخواست را دریافت کرده است، بنابراین کاربر می‌تواند ادامه درخواست را ارسال کند. این کد معمولاً برای درخواست‌های بزرگ، مثل بارگذاری فایل‌های حجیم استفاده می‌شود که کاربر ابتدا بخشی از آن را ارسال کرده و منتظر تایید سرور برای ادامه می‌ماند.
• 101 Switching Protocols: این کد زمانی ارسال می‌شود که کاربر درخواست تغییر پروتکل ارتباطی داده است و سرور آماده است تا به پروتکل جدید سوئیچ کند. برای مثال، اگر کاربر بخواهد از HTTP به WebSocket سوئیچ کند، سرور این کد را ارسال می‌کند تا تایید کند که پروتکل جدید پشتیبانی می‌شود.
• 102 Processing: این کد به مرورگر می‌گوید که سرور در حال پردازش درخواست است، اما ممکن است این پردازش مدتی طول بکشد. این کد در زمانی که عملیات زمان‌بر مانند جستجو در پایگاه داده انجام می‌شود استفاده می‌شود. مرورگر کاربر می‌تواند از این کد برای نمایش پیغام انتظار به کاربر استفاده کند.

نقش کدهای 1xx:

کدهای 1xx به مدیران وب‌سایت این امکان را می‌دهند که درخواست‌های طولانی و چند مرحله‌ای را بهتر مدیریت کنند. با این کدها، ارتباطات خاص بین مرورگر و سرور برقرار شده و باعث می‌شود که سرور و مرورگر بتوانند با کمترین وقفه به پردازش درخواست‌ها ادامه دهند.

200 status code

کدهای وضعیت 2xx – موفقیت‌آمیز

کدهای وضعیت 2xx به معنای موفقیت‌آمیز بودن پردازش درخواست هستند. زمانی که کاربر یک درخواست صحیح به سرور ارسال کند و سرور بتواند آن را بدون مشکل پردازش کند، یکی از کدهای این دسته را ارسال می‌کند. این دسته کدها از مهم‌ترین کدهای HTTP هستند، چرا که نشان‌دهنده صحت عملکرد سرویس و درست بودن درخواست‌ها است.

مهم‌ترین کدهای دسته 2xx:

• 200 OK: این کد یکی از پرکاربردترین و شناخته‌شده‌ترین کدهای وضعیت است و به معنای موفقیت‌آمیز بودن درخواست می‌باشد. زمانی که کاربر یک درخواست معتبر به سرور ارسال می‌کند و سرور توانایی ارائه پاسخ را دارد، این کد ارسال می‌شود.
• 201 Created: این کد نشان‌دهنده این است که درخواست کاربر باعث ایجاد یک منبع جدید شده است. مثلاً اگر کاربر بخواهد یک پست جدید در بلاگ ایجاد کند، سرور پس از موفقیت‌آمیز بودن این عملیات، کد 201 را ارسال می‌کند.
• 202 Accepted: این کد نشان‌دهنده آن است که درخواست دریافت و پذیرفته شده، اما هنوز پردازش نشده است. این کد معمولاً برای درخواست‌های زمان‌بر استفاده می‌شود و کاربر باید منتظر بماند تا پردازش کامل شود.
• 204 No Content: زمانی ارسال می‌شود که سرور درخواست را پردازش کرده اما هیچ محتوایی برای بازگشت ندارد. مثلاً اگر کاربر اطلاعاتی ارسال کند که نیازی به پاسخ خاصی ندارد، این کد فرستاده می‌شود.

نقش کدهای 2xx:

کدهای 2xx نشان‌دهنده این هستند که سرویس به درستی عمل می‌کند و درخواست‌های کاربران بدون مشکل پردازش شده است. این کدها تأییدکننده آن هستند که سرور توانسته به درخواست کاربر پاسخ دهد و تعامل بین کلاینت و سرور بدون مشکل پیش رفته است. این دسته از کدها به ویژه برای مدیران و توسعه‌دهندگان اهمیت دارند، چرا که نشان‌دهنده سلامت و پایداری سیستم است.

300 status code

کدهای وضعیت 3xx – تغییر مسیر

کدهای وضعیت 3xx برای اطلاع‌رسانی تغییر مسیر به کاربر یا مرورگر استفاده می‌شوند. این کدها به مرورگر کاربر یا ربات‌های موتورهای جستجو اطلاع می‌دهند که درخواست به آدرس دیگری هدایت شده و باید درخواست جدیدی به URL مقصد ارسال کنند. این کدها در مواردی چون انتقال دائم یا موقت URL و بهینه‌سازی برای سئو استفاده می‌شوند.

مهم‌ترین کدهای دسته 3xx:

• 301 Moved Permanently: این کد نشان‌دهنده تغییر دائمی آدرس منبع است. وقتی یک صفحه از آدرس قبلی به آدرس جدیدی منتقل می‌شود، کد 301 ارسال می‌شود تا کاربران و موتورهای جستجو به آدرس جدید هدایت شوند.
• 302 Found: این کد نشان‌دهنده تغییر مسیر موقت است و مرورگر کاربر را به آدرس دیگری هدایت می‌کند. برخلاف 301، این تغییر مسیر موقتی است و کاربران باید به زودی به آدرس اصلی بازگردند.
• 303 See Other: این کد به کاربر اطلاع می‌دهد که اطلاعات در آدرس دیگری قابل دسترسی است. معمولاً پس از یک درخواست POST استفاده می‌شود تا کاربر را به یک URL جدید هدایت کند.
• 304 Not Modified: این کد به مرورگر اعلام می‌کند که محتوای منبع درخواستی تغییری نکرده است و نیازی به بارگذاری مجدد ندارد. از این کد برای بهینه‌سازی سرعت بارگذاری صفحات و کاهش پهنای باند استفاده می‌شود.

نقش کدهای 3xx:

کدهای 3xx به مدیران وب‌سایت این امکان را می‌دهند که URLهای قدیمی را به URLهای جدید هدایت کنند بدون اینکه کاربر تجربه‌ای ناخوشایند داشته باشد. این کدها همچنین به مدیران سئو کمک می‌کنند تا URLهای معتبر خود را حفظ کرده و از مشکلاتی مانند محتوای تکراری جلوگیری کنند.

400 status-code

کدهای وضعیت 4xx – خطاهای سمت کلاینت

کدهای 4xx نشان‌دهنده خطاهایی هستند که به دلیل درخواست نادرست کاربر رخ داده‌اند. این خطاها معمولاً زمانی رخ می‌دهند که کاربر به یک منبع غیرموجود، آدرس نادرست، یا دسترسی غیرمجاز دسترسی پیدا کند. خطاهای دسته 4xx بیشتر به دلیل عدم رعایت اصول درخواست‌ها توسط کاربر هستند و به کاربر هشدار می‌دهند که درخواست را بازبینی کند.

مهم‌ترین کدهای دسته 4xx:

• 400 Bad Request: این کد نشان‌دهنده یک درخواست نامعتبر از سوی کاربر است. ممکن است درخواست ناقص یا اشتباه باشد که باعث می‌شود سرور قادر به پردازش آن نباشد.
• 401 Unauthorized: این کد نشان می‌دهد که کاربر اجازه دسترسی به منبع موردنظر را ندارد. معمولاً این خطا زمانی رخ می‌دهد که کاربر باید وارد حساب خود شود.
• 403 Forbidden: این کد به این معناست که کاربر حتی پس از احراز هویت نیز اجازه دسترسی به منبع را ندارد. این کد معمولاً زمانی ارسال می‌شود که دسترسی به منبع به صورت محدود یا محرمانه تعیین شده است.
• 404 Not Found: این کد یکی از شناخته‌شده‌ترین خطاهای HTTP است که نشان‌دهنده این است که منبع درخواست شده یافت نشد.
• 429 Too Many Requests: زمانی که کاربر تعداد زیادی درخواست به سرور ارسال کند، این کد ارسال می‌شود تا کاربر را محدود کرده و از بار اضافی سرور جلوگیری کند.

نقش کدهای 4xx:

کدهای 4xx به کاربران اطلاع می‌دهند که مشکل در درخواست‌های آن‌هاست و لازم است درخواست خود را اصلاح کنند. این کدها همچنین به مدیران سایت کمک می‌کنند تا ترافیک نامعتبر یا غیرمجاز را شناسایی کنند و از مشکلات امنیتی احتمالی جلوگیری نمایند.

500 status code

Errorهای 400 تا 505 در مرورگر

Errorهای HTTP که در محدوده 400 تا 505 قرار دارند، نشان‌دهنده مشکلات مختلف در برقراری ارتباط بین مرورگر کاربر و سرور هستند. کدهای خطای 4xx معمولاً مربوط به مشکلاتی از سمت کاربر یا درخواست ارسالی او هستند. به عنوان مثال، خطای 400 Bad Request زمانی رخ می‌دهد که درخواست کاربر به دلیل وجود اشکالات ساختاری یا پارامترهای نادرست توسط سرور پردازش نمی‌شود.

404 Not Found نیز یکی از معروف‌ترین خطاهای 4xx است که نشان می‌دهد صفحه یا منبع درخواستی در سرور یافت نشده است. این خطا اغلب ناشی از تایپ اشتباه آدرس یا حذف منبع از سرور است. خطای 403 Forbidden نیز زمانی نمایش داده می‌شود که کاربر به منبع دسترسی ندارد، حتی اگر آدرس صحیح باشد.

کدهای خطای 5xx نشان‌دهنده مشکلاتی در سمت سرور هستند. این خطاها معمولاً زمانی رخ می‌دهند که سرور به دلیل مشکلات داخلی قادر به پردازش درخواست نیست یا اینکه سرویس‌دهنده اصلی نتوانسته پاسخی به سرور واسط ارائه دهد. 500 Internal Server Error یکی از رایج‌ترین خطاهای 5xx است و بیانگر مشکل داخلی در سرور می‌باشد که می‌تواند به دلیل تنظیمات نادرست، باگ‌های نرم‌افزاری، یا تداخل منابع رخ دهد.

خطای 503 Service Unavailable نیز نشان می‌دهد که سرور به طور موقت از دسترس خارج شده است، شاید به دلیل فشار بالا یا عملیات نگهداری و به‌روزرسانی. خطای 504 Gateway Timeout زمانی رخ می‌دهد که سرور در پاسخ‌دهی از یک سرور واسط دیگر دچار تاخیر بیش از حد می‌شود.

این کدهای خطا به کاربران و مدیران وب‌سایت‌ها اطلاع می‌دهند که کدام بخش از ارتباط دچار مشکل شده است تا بتوانند آن را رفع کنند. مدیران وب‌سایت می‌توانند از طریق تجزیه و تحلیل این کدهای وضعیت، مشکلات مرتبط با زیرساخت و پیکربندی‌های وب‌سایت را شناسایی کنند و تجربه بهتری را برای کاربران فراهم نمایند. برای مثال، اگر خطاهای 4xx زیادی وجود دارد، شاید لازم باشد که لینک‌های خراب را اصلاح یا URLها را تغییر مسیر دهند. همچنین، خطاهای 5xx معمولاً نیازمند بررسی دقیق‌تر سرور و منابع آن هستند تا مشکلات مربوط به ترافیک یا پیکربندی‌های سرور حل شوند.

کدهای وضعیت 5xx – خطاهای سمت سرور

کدهای 5xx نشان‌دهنده مشکلاتی هستند که در سمت سرور به وجود آمده‌اند و سرور قادر به پردازش درخواست نیست. این خطاها بیشتر ناشی از مشکلات داخلی، فشار زیاد بر سرور، یا خرابی زیرساخت‌ها هستند. در مواردی که این خطاها به طور مکرر رخ دهند، نشان‌دهنده نیاز به بازبینی و بهینه‌سازی سرور است.

مهم‌ترین کدهای دسته 5xx:

• 500 Internal Server Error: این کد خطای عمومی و رایجی است که بیانگر مشکل داخلی در سرور است. ممکن است ناشی از مشکلات نرم‌افزاری، تنظیمات نادرست یا خرابی زیرساخت باشد.
• 502 Bad Gateway: این کد نشان می‌دهد که سرور اصلی پاسخی از سرور دیگر دریافت نکرده است. این مشکل معمولاً در سرورهای میانی رخ می‌دهد.
• 503 Service Unavailable: زمانی ارسال می‌شود که سرور به طور موقت قادر به پردازش درخواست نیست. این کد ممکن است به دلیل بار زیاد یا نگهداری سرور باشد.
• 504 Gateway Timeout: این کد نشان‌دهنده زمان انتظار بیش از حد برای دریافت پاسخ از سرور دیگر است. مشکل در سرور میانی یا اتصالات اینترنتی ممکن است باعث این خطا شود.

نقش کدهای 5xx:

کدهای 5xx نشان‌دهنده مشکلات سمت سرور هستند و به مدیران سیستم هشدار می‌دهند که سرور دچار مشکل شده است. این کدها به تیم‌های فناوری اطلاعات کمک می‌کنند تا مشکلات را شناسایی کرده و اقدام به رفع آن‌ها کنند تا اطمینان حاصل شود که سرور به صورت پایدار و امن عمل می‌کند.

نتیجه‌گیری:

کدهای وضعیت HTTP به عنوان راه ارتباطی مهم بین مرورگر و سرور عمل می‌کنند و اطلاعاتی حیاتی درباره وضعیت درخواست‌ها ارائه می‌دهند. آشنایی با این کدها برای مدیران و توسعه‌دهندگان وب ضروری است و به آن‌ها کمک می‌کند تا مشکلات را سریع‌تر تشخیص داده و تجربه کاربری بهتری فراهم کنند. علاوه بر این، کدهای وضعیت HTTP برای بهینه‌سازی سئو، بهبود عملکرد سایت و افزایش امنیت نیز حائز اهمیت هستند.